อยากถามพระอาทิตย์มากเลยว่าอยากกินน้ำแข็งใสไหม เพราะว่าแดดเมืองไทยร้อนแรงจริงๆ ช่วงนี้หน้าร้อนมากๆ ค่าไฟฟ้าทุกคนแทบจะพุ่งมากต้องเปิดแอร์ดับร้อนกันแทบทุกคน จะนึกอะไรที่เย็นๆ ร่างกายต้องการอาหารเย็นชื่นใจช่วยคลายร้อน และเมนูนั่นก็คือ “ข้าวแช่” อาหารไทยโบราณ แต่พอพูดถึงข้าวแช่ บางคนอาจจะแค่คุ้นชื่อหรืออาจจะไม่รู้จักเลย
ข้าวแช่ เป็นอาหารที่มีต้นกำเนิดมาจากชาวมอญ ภาษามอญจะเรียกว่า “เปิงด้าจก์” “เปิง” แปลว่า ข้าว และ “ด้าจก์” แปลว่า น้ำ นั่นเอง และเป็นอาหารสำคัญในประเพณีวันสงกรานต์สืบต่อกันมา จะต้องจัดข้าวแช่ครบชุดไปถวายพระและเทพีสงกรานต์เพื่อความเป็นสิริมงคล เมื่อชาวมอญอพยพเข้ามายังประเทศไทย ประเพณีข้าวแช่ในวันสงกรานต์จึงตามติดชาวมอญมายังประเทศไทยด้วย ทำให้ชาวไทยเริ่มรู้จักข้าวแช่ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ข้าวแช่นี้ เรียกว่า “ข้าวแช่เสวย” อาหารชาววังได้นำไปจัดถวายให้กับพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ซึ่งพระองค์ก็ทรงโปรดเมนูข้าวแช่เสวยมาก แต่ในช่วงนั้นข้าวแช่ยังเป็นอาหารชาววังที่ชาวบ้านยังไม่รู้จักกันนัก แต่ไม่นานนักข้าวแช่ชาววังจึงเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางและให้ทุกคนได้รับประทานกัน
เตรียมวัตถุดิบ เคล็บลับก็มาจากข้าวสารอย่างดี ดอกมะลิ เทียนอบ น้ำต้มสุก
วิธีการทำข้าวแช่ ล้างข้าวให้ยางข้าวหมด ต้มข้าวแค่พอใสๆไม่ต้องสุก นึกให้สุก ผึ่งข้าวให้สะเด็ดน้ำใส่ดอกไม้ อบควันเทียนน้ำลอยดอกไม้ แต่ถ้าสูตรชาววังซาวล้างถึง 7 ครั้งให้สะอาดบริสุทธิ์ จากนั้นจึงนำมาแช่กับน้ำเย็นลอยดอกไม้หรือดอกมะลิให้กลิ่นหอม นิยมรับประทานในหน้าร้อนสมัยนี้จะใส่น้ำแข็งในข้าวแช่เย็นชื่นใจนั่นเองด้วย แต่สมัยก่อนไม่มีน้ำแข็งกับตู้เย็นจะใส่ไว้ในหม้อดินแทน
กับข้าวที่กินเคียงกับข้าวแช่ ก็จะมีลูกกะปิทอด หอมแดงยัดไส้ปลาแดดเดียวชุปแป้งทอด ไก่บดผสมปลาอินทรีย์เค็มนึ่ง หมูฝอย พริกหยวกยัดไส้ไก่ห่อหลุ่ม พริกหยวกสอดปลายี่สนผัดหวาน เนื้อเค็มฝอยผัดหวาน หัวหอมสอดไส้ ผักกาดเค็มผัดหวาน ปลาแห้งผัดหวาน หมูสับกับปลากุเลา หลักๆจะทานจะมี มาดูวิธีทำกัน
ลูกกะปิทอด จะขาดไม่ได้เลยเพราะเป็นสูตรดั้งเดิม การทำลูกกะปิทอดเป็นหัวใจสำคัญ ลูกกะปิทอดที่ดีจะต้องมีรสชาติที่เข้มข้น หอมกลิ่นสมุนไพรไทย กะปิมีความหอม บวกกับเครื่องที่ใส่โขลกลงไป รวมถึงแป้งที่ชุบทอดมีความกรอบกำลังดี
พริกหยวกสอดไส้ การนำส่วนผสมมานึ่ง และการนำมาห่อด้วย ไข่ที่โรยไว้เป็นตาราง เลือกใช้พริกหยวกที่อ้วนตัน ใช้มีดปลายแหลมเซาะออกตรงส่วนก้าน เก็บไว้ปิดเมื่อไส้ส่วนผสมไส้ และนำไปนึ่งพร้อมกัน เมื่ออุ่นจึงห่อด้วยไข่ที่โรยเป็นตารางหุ้มคล้ายผ้าโสร่งม้วนไว้
หอมแดงชุบแป้งทอด นิยมใช้หอมแดงลูกเล็กถึงกลาง ขนาดกำลังดี ที่สามารถใช้มีคว้านปลายแหลม เลาะเอาเนื้อตรงกลางหอมออกได้ ล้างให้สะอาด ไม่ต้องปลอกเปลือกหอมออก เมื่อคว้านเสร็จ เนื้อสามารถนำไปโขลกเป็นส่วนผสมสำหรับสอดไส้ได้ แป้งที่ชุบทอดกรอบ สามารถใช้แป้งตัวเดียวกับที่ชุบลูกกะปิทอด
เครื่องเคียง(ผัก) ที่นิยมรับประทาน แกล้มกับข้าวแช่ ก็คือผักสด เช่น มะม่วงดิบ แครอท แตงกวา ดอกกระช่าย ต้นหอม พริกชี้ฟ้า ผักปลัง มันแกว แกะสลักอย่างสวยงามนั่นเอง
สำหรับใครที่ไม่เคยชิมข้าวแช่ก็ลองรับประทานกันดูนะคะ จะได้รู้ว่าอาหารโบราณอร่อยขนาดไหน
